Ślimaki nagie w produkcji roślinnej
W ostatnim czasie, w województwach: zachodnio-pomorskim, wielkopolskim, dolnośląskim oraz warmińsko-mazurskim i mazowieckim, odnotowano wystąpienie licznych populacji ślimaków nagich. Ślinik pospolity (Arion vulgaris), ślinik wielki (Arion rufus) i pomrowik plamisty (Deroceras reticulatum) są agrofagami i wyrządzają poważne szkody w uprawach roślin rolniczych, sadowniczych i ogrodniczych. Aktywność rozpoczynają po zmierzchu i żerują głównie w nocy. Mogą być okresowo aktywne w ciągu dnia, w temperaturze od 6°C do 20°C, przy wysokiej wilgotności powietrza i po opadach deszczu.
W ciągu ostatniej dekady, warunki atmosferyczne stały się bardziej korzystne dla rozwoju ślimaków, a ich populacje z roku na rok stają się coraz liczniejsze. Rośliny rolnicze są silnie uszkadzane przez ślimaki i ten trend zauważalny jest od kilku lat. Najchętniej zjadają kiełkujące ziarno i siewki młodych roślin. Pomrowik plamisty uszkadza rośliny zbóż na całej powierzchni pól, natomiast ślinik pospolity i ślinik wielki, głównie w brzegowych partiach pól. Może to prowadzić do zmniejszenia nawet o 50-60% wielkości płodów rolnych.
Ślimaki żerują na nadziemnych częściach roślin, takich jak ogórki, pomidory, szpinak, sałata i kapusta. Chętnie zjadają także warzywa korzeniowe, takie jak marchew, buraki, rzodkiew i ziemniaki. Uszkodzenia w postaci wygryzionych otworów i drążonych kanałów, występują również na sadzeniakach, podczas ich kiełkowania oraz na bulwach ziemniaków.
Szkodniki te chętnie żerują także w uprawach sadowniczych, w szczególności na owocach porzeczki, truskawki i maliny. Zapach owoców jest wyczuwalny dla ślimaków nawet z kilkudziesięciu metrów. Ślimaki wygryzają otwory w owocach lub zjadają je w całości. Śluz i odchody, pozostawione na roślinach przez ślimaki, przyczyniają się do rozwoju wielu chorób grzybowych, bakteryjnych i wirusowych.
Producenci rolni często zbyt późno zauważają problem ze ślimakami, ponieważ w pogodne dni przy znaczącym natężeniu promieni słonecznych oraz w bezdeszczowe noce, szkodniki te bytują w swoich kryjówkach, czekając na optymalne warunki do żerowania. Okres wyczekiwania może trwać nawet do dwóch miesięcy. Ocenę uszkodzeń upraw wykonuje się już po wschodach roślin. Zagęszczenie ślimaków określa się na podstawie liczby ślimaków odłowionych w pułapki chwytne (maty 50x50 cm). Próg ekonomicznej szkodliwości to 3 osobniki w pułapce lub 6 ślimaków nagich na 1m2 w uprawie.
Największe rezultaty w ochronie roślin przed ślimakami zaobserwujemy, gdy zastosujemy wszystkie dostępne metody zwalczania tych szkodników. Przede wszystkim zabiegi profilaktyczne takie jak: częste wykaszanie rowów i miedz, usuwanie resztek roślinnych oraz przedmiotów znajdujących się w pobliżu uprawy. Do zabiegów agrotechnicznych i uprawowych, które są niezbędne w walce z mięczakami, należą: orka, bronowanie, wałowanie, wczesny siew roślin, niszczenie chwastów, zmianowanie roślin uprawnych oraz wybór szybko wschodzących odmian. Można też z powodzeniem zastosować biopreparat zawierający ślimakobójcze nicienie. Jest on przeznaczony do zwalczania różnych gatunków ślimaków. Pasożytnicze nicienie są w pełni bezpieczne dla ludzi, zwierząt i środowiska. Granulowane moluskocydy skutecznie przynęcają ślimaki. Według danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z czerwca 2024, dostępnych jest 43 moluskocydy. Natomiast według zastosowań w różnych uprawach podana jest liczba 204. W moluskocydach występują trzy substancje czynne. Stosowanie preparatów z metaldehydem stwarza wiele problemów związanych z niekorzystnym wpływem na środowisko. Metaldehyd jest toksyczny dla niektórych zwierząt hodowlanych oraz ptaków. Fosforan żelaza (III) wykazuje słabą toksyczność dla ssaków i bezkręgowców. Dostępne są już w sprzedaży moluskocydy z pirofosforanem żelaza do ograniczenia liczebności ślimaków. Substancja ta powoduje natychmiastowe zahamowanie żerowania ślimaków, a po spożyciu granul, ślimaki chowają się w glebie i giną. W uprawach roślin rolniczych niezbędny jest monitoring występowania ślimaków nagich. Konieczna jest jednak właściwa prognoza ich występowania, ocena zagrożenia upraw przy uwzględnieniu progów szkodliwości ślimaków oraz ustalenie właściwych terminów stosowania moluskocydów.
