TOKSYCZNOŚĆ INSEKTYCYDÓW ORAZ ICH MIESZANIN Z FUNGICYDAMI I ADIUWANTAMI DLA PSZCZOŁY MIODNEJ
Intensywne rolnictwo, które pociąga za sobą konieczność częstego wykonywania zabiegów przy użyciu chemicznych środków ochrony roślin, zawsze było i nadal jest czynnikiem wielkiego ryzyka zatruć dla pszczół. Substancje czynne zawarte w tych środkach mogą mieć negatywny wpływ na rodziny pszczele, nawet jeśli przebywają one na powierzchniach, które nie są bezpośrednio poddawane zabiegom chemicznym, lecz znajdują się w pobliżu miejsca wykonywania zabiegu. Pomimo zmiany asortymentu insektycydów, fungicydów, herbicydów i innych środków ochrony roślin, w kierunku zmniejszania ryzyka dla różnorodności biologicznej, to rokrocznie, na skutek błędów podczas ich stosowania, ginie w Polsce wiele rodzin pszczelich. Największe ryzyko zatruć pszczół dotyczy insektycydów z grup chemicznych należących do neurotoksyn.
W 2023 roku w IOR-PIB w Poznaniu przeprowadzono badania nad wpływem wybranych substancji czynnych środków ochrony roślin na zachowanie pszczoły miodnej (Apis mellifera L.). W doświadczeniach, przez okres 3 miesięcy od momentu aplikacji wybranego środka ochrony roślin, obserwowano rodziny pszczele. W porównaniu z rodzinami kontrolnymi odnotowywano liczbę martwych osobników, zachowanie owadów przy wejściu do ula, zachowanie wewnątrz ula, zachowanie i funkcjonowanie zbieraczek na zewnątrz (ich liczebność na wybranej powierzchni, częstotliwość pobierania pokarmu). W końcowym etapie badań dokonano oceny prawidłowości funkcjonowania i rozwoju rodziny.
W doświadczeniach półpolowych przeprowadzonych w IOR – PIB z wykorzystaniem rodzin pszczelich umieszczanych w izolatorach z kwitnącymi roślinami rzepaku, prawidłowo przeprowadzone zabiegi insektycydowe nie powodowały zakłóceń prawidłowego funkcjonowania pszczelich rodzin, z wyjątkiem pojedynczych przypadków w niektórych powtórzeniach dla substancji czynnej z grupy pyretroidów.
W badaniach prowadzonych w IOR – PIB potwierdzono po raz kolejny brak szkodliwości acetamiprydu dla pszczół.
Podstawowym wskazaniem dla profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin powinno być przyjęcie zasady, że nie ma środków ochrony roślin opartych na syntetycznych substancjach czynnych, całkowicie bezpiecznych dla pszczoły miodnej. Nawet te, które uważane są za nieszkodliwe, w pewnych formulacjach stają się ryzykowne lub niebezpieczne. Należy więc unikać tak zwanych generyków niewiadomego pochodzenia, zwłaszcza wśród insektycydów.
Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń i informacji zawartych w etykiecie każdego środka ochrony roślin odnośnie warunków stosowania i okresu karencji dla pszczoły miodnej.
Zabieg ochrony roślin, bez względu na przynależność środka do grupy chemicznej i mechanizm działania, powinien być wykonywany w godzinach wieczornych, po oblocie pszczół. Jeżeli zabieg wymaga przedłużonego czasu, to o ile dotyczy powierzchni będącej pożytkiem dla pszczół (kwitnące rośliny uprawne i sadownicze, kwitnące chwasty itp.), zabieg powinien być zakończony na kilka godzin przed możliwym pojawieniem się pszczół, czyli 3-4 godziny przed wschodem słońca.
Bardzo ważna jest komunikacja rolników i sadowników z pszczelarzami i wzajemne powiadamianie się o umiejscowieniu uli i o zabiegach chemicznych, w celu ewentualnego zabezpieczenia pasieki.
