Mszyca morelowa – nowo wykryty w Polsce szkodnik moreli
Mszyca morelowa (Myzus (Nectarosiphon) mumecola (MATSUMURA, 1917)) (Hemiptera: Aphididae) to inwazyjny w Europie gatunek troficznie związany głównie z morelą (Armeniaca SCOP. = Prunus armeniaca L.). Gatunek pochodzi z Dalekiego Wschodu (Japonia, Chiny, Tajwan i wschodnia Syberia), ale znany jest również z obszaru Indii. Jego pierwsze stwierdzenie w Europie miało miejsce we Włoszech w 2016 roku. Od tego momentu obserwuje się kolejne notowania tej mszycy w innych krajach (Węgry, Serbia, Austria, Niemcy) oraz szybką ekspansję zwłaszcza w regionach, gdzie uprawiane są morele. Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa już w 2019 roku w Raporcie nt. nowych zagrożeń fitosanitarnych dla Polski z dnia 17.01.2019 informował o możliwości pojawienia się tego agrofaga w Polsce.
Mszycę morelową w Polsce po raz pierwszy zaobserwowano w 2024 na kilkuletnim drzewku moreli w przydomowym ogrodzie w gminie Kórnik (powiat poznański, województwo wielkopolskie) a identyfikację potwierdzono w 2025 roku przez dr Urban Spitaler (Laimburg Research Centre, Institute for Plant Health, Auer, Włochy) oraz dr hab. Barbarę Osiadacz (Instytut Tarnogórski i Muzeum, Zakład Nauk Przyrodniczych, Tarnowskie Góry).
Osobniki mszycy morelowej żerują w licznych koloniach na dolnej stronie liści moreli powodując ich przebarwienie i zniekształcenie oraz zwijanie blaszek liściowych i tworzenie pseudogalasów. Liście zasiedlone przez szkodnika są jaśniejsze od pozostałych, a ich nerwy bieleją. Przy większym i masowym występowaniu dochodzi do zamierania całych, młodych przyrostów drzew moreli. Ponadto wykazano, że mszyca ta jest wektorem wirusa ospowatości (Plum pox virus – PPV), patogenu wywołującego chorobę nazywaną ospowatością śliw lub szarką. Atakując śliwy, ałycze, brzoskwinie i morele powoduje znaczne straty ekonomiczne obniżając jakość owoców i plonowanie nawet o połowę.
Niewiele wiadomo na temat biologii tego gatunku. Wczesną wiosną z zimujących na pędach moreli jaj wylęgają się założycielki (fundatrix). Morfy uskrzydlone (alatae) pojawiają się w maju. Ich liczne występowanie może sugerować migrację na żywiciela wtórnego, który do tej pory nie został jeszcze zidentyfikowany. Nie można również wykluczyć przechodzenia całego cyklu rozwojowego na moreli z pominięciem drugiego żywiciela.
Mszyca morelowa może być łatwo mylona z innymi gatunkami mszyc zasiedlającymi morele, zwłaszcza mszycą brzoskwiniowo-ziemniaczaną (Myzus (Nectarosiphon) persicae (SULZER, 1776)) i mszycą śliwowo-chmielową (Phorodon humuli (SCHRANK, 1801)), od których różni się szczegółami budowy ciała.
