Instytut Ogrodnictwa – PIB prowadzi monitoring nasionnicy trześniówki w okolicach Skierniewic w sadach wiśniowych położonych w Dąbrowicach (ok. 5 km na południowy-zachód od Skierniewic), Nowym Dworze (ok. 15 km na południowy-wschód od Skierniewic) i Julkowie (ok. 5 km na południe od Skierniewic).

Monitoring lotu motyli rolnicy zbożówki prowadzony jest w uprawie marchwi na polu doświadczalnym w Skierniewicach oraz na plantacji buraka ćwikłowego, w prywatnym gospodarstwie rolnym zlokalizowanym w Karnkowie koło Łowicza. W Skierniewicach pułapki wyposażone w dyspenser feromonowy samicy rolnicy zbożówki wystawiono 30.04.2025, natomiast w Karnkowie 6.05.2025. 

Uwaga, na plantacjach kapusty głowiastej zlokalizowanych w rejonie Skierniewic i Łowicza trwa lot motyli tantnisia krzyżowiaczka. W czerwcu należy spodziewać się gąsienic tego szkodnika, które początkowo minują liście kapusty, a później zjadają miękisz wskutek czego w liściach tworzą się tzw. okienka. Szczególnie groźne jest żerowanie gąsienic w liściach sercowych młodych roślin kapusty głowiastej, ponieważ uszkodzone rośliny nie zawiązują główek. 

Grzyby należące do Pestalotiopsis zawsze były uważane za mało istotne lub wtórne patogeny truskawki. W wielu przypadkach izolowano je wraz z innymi sprawcami chorób, takimi jak Colletotrichum spp., (sprawcy antraknozy), Phytophthora spp. (sprawcy zgnilizny korony truskawki i skórzastej zgnilizny owoców) oraz Botrytis cinerea (sprawca szarej pleśni). Przez wiele lat w związku z tym nie stanowiły większego problemu w przemyśle truskawkowym, ale w ostatnim czasie sytuacja ta uległa diametralnej zmianie.

W dniu 2.06.2025 na plantacji pomidora gruntowego, uprawianej w województwie łódzkim w powiecie zgierskim, w miejscowości Głowno, stwierdzono pierwsze objawy bakteryjnej cętkowatości. Obserwowanymi symptomami były: drobne, brunatne plamki z charakterystyczną żółtą otoczka tzw. halo na liściach. Objawy były również widoczne na pędach i kwiatostanach rośliny.

Na podstawie obserwacji prowadzonych w Instytucie Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach, w powietrzu kwatery jabłoni niechronionych przed parchem jabłoni, w ostatnich dniach stwierdzono niską koncentrację askospor Venturia inaequalis (kilka do kilkunastu zarodników w m3 powietrza). 

Nasionnica trześniówka (Rhagoletis cerasi)

Ze względu na wcześniejsze rozpoczęcie sezonu wegetacji, również czereśni, w niektórych lokalizacjach na terenie Polski pojawiły się już pierwsze muchówki nasionnicy trześniówki. Instytut Ogrodnictwa prowadzi monitoring nasionnicy trześniówki w okolicach Skierniewic w sadach położonych w Dąbrowicach (ok. 5 km na południowy-zachód od Skierniewic) i Nowym Dworze (ok. 15 km na południowy-wschód od Skierniewic). Dotychczas zarejestrowano siedem muchówek (26.05.25r. Nowy Dwór).

Pchełka chmielowa zazwyczaj jest szkodnikiem o niewielkim znaczeniu w uprawie chmielu. Niemal czarne, połyskliwe chrząszcze wielkości około 1,5 – 2,0 mm żerują na liściach chmielu wygryzając charakterystyczne otworki .

Nasionnica trześniówka (Rhagoletis cerasi)

Ze względu na wcześniejsze rozpoczęcie sezonu wegetacji, również wiśni, w niektórych lokalizacjach na terenie Polski pojawiły się już pierwsze muchówki nasionnicy trześniówki. Instytut Ogrodnictwa prowadzi monitoring nasionnicy trześniówki w okolicach Skierniewic w sadach położonych w Dąbrowicach (ok. 5 km na południowy-zachód od Skierniewic), Nowym Dworze (ok. 15 km na południowy-wschód od Skierniewic) i Julkowie (ok. 5 km na południe od Skierniewic). Dotychczas zarejestrowano jedną muchówkę (23.05.25r. Dąbrowice) i dwie w Julkowie (23.05.2025r.).

W 2025 roku pszczoły miodne, w wielu rejonach Polski, przezimowały nienajlepiej, ponieważ zarówno warroza jak i nosemoza wyrządziły w pasiekach wyraźne szkody. W niektórych hodowlach ubytki rodzin były wysokie i wyniosły 30-40%. Nadal brakuje skutecznych środków do zwalczania szkodliwego roztocza, który jest wyjątkowo odpornym gatunkiem na środki chemiczne. Podobna sytuacja dotyczy powodującego nosemozę grzyba, na którego, po wycofaniu w państwach Unii Europejskiej antybiotyku – fumagiliny, nie ma obecnie żadnego leku.

W dniu 22.05.2025 na plantacji cebuli z siewu ozimego, uprawianej w województwie mazowieckim w powiecie żyrardowskim, w miejscowości Starowiskitki, stwierdzono pierwsze objawy mączniaka rzekomego oraz Stemphylium vesicarium.

 Na plantacjach buraka cukrowego obserwuje się już występowanie mszycy burakowej. Szkodnik w swoim rozwoju wykorzystuje dwóch żywicieli – pierwotnego i wtórnego. W przypadku tego gatunku żywicielem pierwotnym, tzw. gospodarzem zimowym, są najczęściej krzewy trzmieliny, kaliny bądź jaśminowca, na których jesienią mszyce składają czarne i błyszczące jaja, przyklejone do pędów, i w pobliżu pąków. Wiosną, gdy temperatura osiągnie około 8°C wylęgają się z nich młode mszyce.

W dniu 16.05.2025 na plantacji cebuli z siewu ozimego, uprawianej w województwie łódzkim w powiecie łowickim, w miejscowości Zduny, stwierdzono pierwsze objawy choroby bakteryjnej. Obserwowanymi symptomami były: żółknięcie, gnicie i zasychanie liści szczypioru oraz gnicie łusek wewnętrznych cebuli, widocznych po jej przekrojeniu.

Na podstawie obserwacji prowadzonych w Sadzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Dąbrowicach, w pseudotecjach Venturia inaequalis stwierdzono wyraźne zmniejszenie liczby askospor w owocnikach sprawcy parcha (do wysiewu pozostało mniej niż 30% askospor).

Mszyca morelowa (Myzus (Nectarosiphon) mumecola (MATSUMURA, 1917)) (Hemiptera: Aphididae) to inwazyjny w Europie gatunek troficznie związany głównie z morelą (Armeniaca SCOP. = Prunus armeniaca L.). Gatunek pochodzi z Dalekiego Wschodu (Japonia, Chiny, Tajwan i wschodnia Syberia), ale znany jest również z obszaru Indii. Jego pierwsze stwierdzenie w Europie miało miejsce we Włoszech w 2016 roku. Od tego momentu obserwuje się kolejne notowania tej mszycy w innych krajach (Węgry, Serbia, Austria, Niemcy) oraz szybką ekspansję zwłaszcza w regionach, gdzie uprawiane są morele. Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa już w 2019 roku w Raporcie nt. nowych zagrożeń fitosanitarnych dla Polski z dnia 17.01.2019 informował o możliwości pojawienia się tego agrofaga w Polsce.

Wiosenne obserwacje polowe stanu fitopatologicznego upraw zbóż wskazują na niższe, w porównaniu do poprzedniego sezonu wegetacyjnego, nasilenie występowania podejrzanych objawów, które sugerowałyby możliwość infekcji wirusowych. Jednakże wyniki laboratoryjnych testów diagnostycznych zebranych próbek roślin potwierdziły obecność tych patogenów. Wykazano, że wirusy: żółtej karłowatości jęczmienia (barley yellow dwarf virus, BYDV) oraz karłowatości pszenicy (wheat dwarf virus, WDV), pomimo zastosowanej ochrony chemicznej upraw przed nalotami mszyc, wystąpiły w kilku lokalizacjach, w wysokim natężeniu.

Oprzędziki to chrząszcze należące do rodziny ryjkowcowatych (Curculionidae) z której wywodzi się także wiele innych gatunków szkodliwych, jak np. chowacze, szarki czy opuchlaki. W Polsce większe znaczenie gospodarcze ma kilka gatunków oprzędzików (pręgowany, szary, łubinowy, grochowy i kilka innych), które zaliczane są obecnie do dwóch rodzajów: Sitona i Charagmus. Dorosłe chrząszcze osiągają, w zależności od gatunku, długość od 5 do 10 mm. Ich ciało jest wydłużone, obłe, a głowa zakończona krótkim i tępo zakończonym ryjkiem. Skierowano zwykle do przodu czułki zakończone są niewielką buławką. W ubarwieniu chrząszczy dominują różne odcienie szarości i brązu, dające znakomite maskowanie na powierzchni gleby – zaniepokojone owady zwykle spadają z roślin i nieruchomieją, stając się prawie niemożliwymi do zauważenia. Larwy oprzędzików mają kształt pogrubionej litery „C”, są beznogie, jasne, z wyraźnie wyodrębnioną brązową głową.

Na podstawie obserwacji prowadzonych w Sadzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Dąbrowicach, w blisko 20% pseudotecjów Venturia inaequalis stwierdzono, jedynie pojedyncze askospory.

Komunikat MRiRW na PSA w sprawie obniżenia NDP/MRL dla substancji czynnej acetamipryd:

Na podstawie obserwacji prowadzonych w Instytucie Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach, w powietrzu kwatery jabłoni niechronionych przed parchem jabłoni, w dniach 24 kwietnia (godz. 22:00) i 25 kwietnia 2025 r. (godz. 11:00) stwierdzono masowe wysiewy askospor Venturia inaequalis. 

Na podstawie obserwacji prowadzonych w Sadzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Dąbrowicach, w ponad 1/2 pseudotecjów Venturia inaequalis stwierdzono dojrzałe askospory, potencjalnie gotowe do wysiewu w powietrze sadu. 

W najbliższych dniach należy spodziewać się masowego występowania ślimaków nagich takich jak: ślinik pospolity (Arion vulgaris), ślinik wielki (Arion rufus) oraz pomrowik plamisty (Deroceras reticulatum) w różnych uprawach roślin. Najbardziej zagrożone uprawy to: pszenica jara, rzepak jary i kukurydza oraz w innych uprawach zbożowych i warzywniczych.

Nowym zagrożeniem dla plantacji porzeczki czerwonej i czarnej są masowe pojawy wstężyka ogrodowego (Cepaea hortensis) oraz wstężyka gajowego (Cepaea nemoralis). Ślimaki bytują u podstawy krzewów, a w słoneczne dni wspinają się na łodygi i liście.

Uprzejmie informujemy, że zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2025/158 z dnia 29 stycznia 2025 r. zmieniającym załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005, od 19 sierpnia 2025 r. zmianie ulegną najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP/MRL) substancji czynnej acetamipryd w 38 produktach, w tym następujących produktach mających istotne znaczenie dla polskiego rolnictwa. Obniżenie NDP spowoduje, że od 19 sierpnia 2025 r. plony z tych upraw, zawierające przekroczenia przedstawionych powyżej wartości najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości acetamiprydu, nie będą mogły być oferowane do sprzedaży w Polsce oraz w pozostałych państwach członkowskich UE w formie świeżej jak i w postaci mrożonek.

Na podstawie obserwacji, prowadzonych za pomocą aparatu Burkarda, w Sadzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Dąbrowicach, stwierdzono wysiew askospor Venturia inaequalis. W dniu 01.04.2025 w powietrzu kwatery jabłoni niechronionych przed parchem maksymalna koncentracja tych zarodników wynosiła 27 szt./m².

Uprzejmie informujemy, że zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2025/158 z dnia 29 stycznia 2025 r. zmieniającym załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005, od 19 sierpnia 2025 r. zmianie ulegną najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP/MRL) substancji czynnej acetamipryd w 38 produktach, w tym następujących produktach mających istotne znaczenie dla polskiego rolnictwa:

W ochronie rzepaku ozimego duże znaczenie ma ograniczanie strat powodowanych przez larwy chrząszczy żerujących wewnątrz tkanek roślin. Jednymi z najistotniejszych agrofagów z tej grupy są chowacze łodygowe i pchełka rzepakowa. Stadia szkodliwe, które znajdują się już wewnątrz roślin (w ogonkach liściowych, łodygach) są trudne do zwalczenia, a ich zamarcie wewnątrz może spowodować powstanie niekorzystnych procesów gnilnych, które dodatkowo zaszkodzą roślinie. Dlatego duże znaczenie ma profilaktyka i monitoring upraw, który pozwala na odpowiednie wczesne wykrycie agrofaga oraz podjęcie działań jego zwalczania. Ważne jest, aby zabieg chemicznego zwalczania wykonać zanim samice złożą jaja do roślin.

Na podstawie obserwacji prowadzonych w Sadzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Dąbrowicach, stwierdzono w około 5% pseudotecjów Venturia inaequalis pierwsze dojrzewające askospory.

Problem z ptakami w uprawie rolniczej występuje corocznie w mniejszym lub większym nasileniu. Wciąż poszukuje się rozwiązań, które satysfakcjonowałyby środowiska przyrodnicze i właścicieli gruntów, na które nadlatują stada ptaków ograniczając zakładany plon. Nie ma jednak w tym temacie skutecznych rozwiązań. W Wielkopolsce, na Dolnym Śląsku i z mniejszym nasileniem w innych regionach Polski spotkać można lokalnie stada gęsi zbożowej i gęgawy, które migrują teraz w sporych kluczach. Ptaki szukają odpowiednich siedlisk do rozpoczęcia rozwoju. Miejsca które będą wybierać muszą spełniać odpowiednie warunki pokarmowe oraz zapewnić schronienie dla nowych lęgów. Schronienie dają wszelkiego rodzaju drobne zadrzewienia oraz użytki ekologiczne. Baza pokarmowa to coraz częściej pola ozimin z rzepakami i zbożami.